Ten onrechte wordt vaak gedacht dat meertaligheid lastig is voor jonge kinderen. Veelal geldt juist het tegenovergestelde. Een meertalig kind leert niet alleen op latere leeftijd gemakkelijker nieuwe talen, maar kunnen hier ook in sociaal opzicht mee gebaat zijn. Wel vormt het signaleren, screenen en diagnosticeren van een mogelijk taalprobleem bij meertalige kinderen vaak een uitdaging.
Nagenoeg iedereen die met meertalige mensen werkt, heeft wel een mening over de voor- en nadelen van meertaligheid. Er zijn ook verschillende hardnekkige en aan elkaar gerelateerde misverstanden in omloop, vertelt Elma Blom, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht, in Blik op Hulp. “Al die misverstanden komen uit bij het idee dat meertaligheid voor kinderen lastig is. Zo wordt snel gedacht dat kinderen in de war raken van meerdere talen. Dat ze een taalachterstand krijgen en dat kinderen alleen ‘goed’ meertalig worden via de ‘one-person-one-language’ methode. Maar dat is allemaal niet zo! Kinderen zijn uitermate goed in staat om meerdere talen te leren en om ze van elkaar te scheiden, ook als ze in het taalaanbod gemixt worden.”.
Vele vormen
Veel kinderen spreken en begrijpen meer dan één taal of dialect. Anderen beheersen naast het gesproken woord gebarentaal. Maar meertaligheid is geen eenduidig begrip. Neem het verschil tussen het passief en actief beheersen van talen, vertelt Elma Blom, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. Zij onderscheidt ook simultane en successieve meertaligheid. “De eerste situatie gaat over het parallel leren van twee talen vanaf jonge leeftijd. In de tweede situatie wordt eerst de ene taal geleerd en daarna pas de volgende taal. Verder kun je nog onderscheid maken tussen unimodale en bimodale meertaligheid. Unimodaal verwijst naar een situatie waarbij alleen één modaliteit gebruikt wordt, dus ofwel gesproken talen ofwel gebarentaal. Bimodaal verwijst dan weer naar een combinatie van gesproken en gebarentaal.”
Meerwaarde
Een gunstig effect is dat kinderen die jong meerdere talen leren, op latere leeftijd gemakkelijker nieuwe talen erbij leren. “Dat komt doordat er al vroeg een taalbewustzijn bij deze mensen ontwikkelt.” Meertaligheid heeft ook in sociaal opzicht voordelen. Doordat deze kinderen meerdere talen spreken, kunnen ze met meer mensen een goede relatie opbouwen, geeft Blom aan. “Dat heeft duidelijk meerwaarde als er in de familie een andere taal gesproken wordt dan op school. In beide contexten is het immers van belang dat een kind goede relaties kan opbouwen. Daarnaast is taal voor veel kinderen ook een deel van hun identiteit. Bij meertalige kinderen is die identiteit dan dus óók meertalig.”
Nadelen
Maar er kunnen zich ook enkele nadelen voordoen. Sommige meertaligen geven aan dat ze een echte ‘moedertaal’ missen. “Ze hebben het gevoel dat ze geen taal echt helemaal zo beheersen als een eentalige. Dat lijkt echter wel iets te zijn dat sterk individueel gekleurd is. De talen zitten elkaar ook wel eens in de weg bij meertaligen. Daardoor kan het wat langer duren voor ze op een woord komen.”
Taalproblemen
Bij meertalige kinderen, kunnen zich net als bij andere kinderen taalproblemen voordoen, zoals bijvoorbeeld dyslexie of een taalontwikkelingsstoornis. Het signaleren, screenen en diagnosticeren daarvan vormt bij meertalige kinderen echter vaak een uitdaging. “Wat essentieel is, is weten hoe lang het kind de taal waarin je screent aan het leren is”, adviseert Blom. “Hoeveel blootstelling en instructie heeft het kind in deze taal gehad? Stel je voor dat je een kind dat nog maar net in Nederland is, gaat screenen of wil diagnosticeren en je doet dit op grond van het Nederlands. In dat geval zullen de resultaten weinig betrouwbaar zijn omdat er sprake is van te weinig taalaanbod of instructie. Ook is het belangrijk om iets te weten over de eigenschappen van de andere taal of de manier waarop die taal schriftelijk weergegeven wordt, om te bepalen in hoeverre de specifieke problemen van een kind kunnen verklaren. Verder is het uiteraard van belang om geschikte diagnostische instrumenten te gebruiken. In een ideale situatie zijn dat instrumenten die relatief ongevoelig zijn voor de ‘symptomen’ van meertaligheid en dan met name te weinig aanbod en instructie. Tegelijkertijd moet zo’n instrument wel in staat zijn om de taal- of leesstoornis op te pikken.”
Bron: blikophulp.nl
