VoorZorg is de enige effectief bevonden interventie om kindermishandeling te voorkomen. Ingegeven door het succes komt er nu een vervolg, vertelt Silvia van den Heijkant. “Het nieuwe programma omvat integrale verpleegkundige ondersteuning voor zeer kwetsbare moeders. Deze richt zich op de gezondheid, ontwikkeling en opvoeding van peuters en kleuters.”
Wat is VoorZorg?
“VoorZorg is een programma voor kwetsbare vrouwen tot 25 jaar die maximaal 28 weken zwanger zijn. De ervaring leert dat het risico op kindermishandeling onder deze meiden groot is. Vaak gebeurt dit ongewild en onbewust. Anders dan velen denken, betreft het een vrij omvangrijke groep. Berekend is dat 0.5 tot 1% van alle nieuwe geboortes gebaat zijn met VoorZorg. Ze komen veelal bij ons in beeld via de verloskundigen en verder via huisartsen, gynaecologen en organisaties zoals het Leger des Heils.”
Hoe ziet het programma er uit?
“Iedereen doet vrijwillig mee. Het programma houdt in dat men vanaf ongeveer halverwege de zwangerschap een VoorZorg-verpleegkundige krijgt toegewezen. Deze staat zij aan zij naast de moeder tot haar kindje twee jaar is. Gemiddeld zijn er in die periode tussen de veertig en zestig huisbezoeken. In het begin is het bezoek wekelijks en na de geboorte eens in de twee weken.”
Wat kun je vertellen over de effecten?
“Die zijn over de hele linie positief, zo blijkt uit onderzoek van een paar jaar geleden. Er is sprake van vermindering van huiselijk geweld en zelfs een halvering van de aanmeldingen van kindermishandeling. Daar blijft het niet bij. Het programma is niet gericht op leefstijlverandering, maar laat de deelnemers wel groeien in het moederschap. Dit uit zich onder meer in het langer geven van borstvoeding, gezonder eten en betere hygiëne. Ook stoppen veel moeders met roken of roken ze niet in de buurt van de baby.”
‘Tijdens de huisbezoeken is er veel aandacht voor de interactie tussen moeder en kind en de hartenwens van moeders’
Worden alle kwetsbare zwangeren met het programma bereikt?
“Dit is wel ons doel, maar helaas is het programma niet overal in Nederland beschikbaar. Ongeveer vijftig gemeentes werken ermee. Gelukkig stijgt het aantal deelnemers wel gestaag. Positief is ook dat minister Hugo de Jonge VoorZorg heeft opgenomen in het programma ‘Kansrijke start’. Wellicht komt het nu in het basispakket zodat alle JGZ-instellingen VoorZorg kunnen uitvoeren.”
Waarom is er een vervolgprogramma in ontwikkeling?
“Wij merkten dat veel moeders behoefte hebben aan langere ondersteuning . En ook onze begeleiders hebben er moeite mee om sommige moeders los te laten. Daarom ontwikkelen we nu VoorZorg-Verder. De bedoeling hiervan is nog vier jaar lang een vinger aan de pols te houden. Momenteel lopen er al drie pilots, in Amsterdam, Breda en Noord-Holland Noord, en de reacties die we terugkrijgen zijn positief.”
Hoe luidt uw hartenwens?
“Dat VoorZorg snel meer voet aan de grond krijgt, samen met het vervolgprogramma. Het op deze manier ondersteunen van kwetsbare zwangeren betekent echt veel op preventief gebied. Het liefst zou ik zelfs zien dat het aanbod wordt uitgebreid naar alle kwetsbare gezinnen, dan heb ik het over 15-25% van alle zwangeren. De hulpverlening die hen nu geboden wordt, is namelijk vaak van te korte duur en niet toereikend. Deze gezinnen hebben structureel iemand nodig waar ze op terug kunnen vallen.”