Een kind reageert op een vergelijkbare manier als een volwassene wanneer het wordt buitengesloten of als het ziet dat dit een ander overkomt. Hetzelfde netwerk van hersengebieden voor pro-sociaal gedrag en sociale uitsluiting wordt actief. Dat blijkt uit promotieonderzoek van ontwikkelingspsycholoog Mara van der Meulen aan Universiteit Leiden naar de hersenactiviteit van kinderen. “Het is nieuw voor ons dat dit in de kindertijd hetzelfde is als op latere leeftijd.”
Van der Meulens promotieonderzoek is onderdeel van een zes jaar durende studie bij tweelingen. Deze onderzoeksopzet geeft de mogelijkheid om de invloed van genetica en omgeving te onderzoeken. “Als gedrag van ééneiige tweelingen meer op elkaar lijkt dan dat van twee-eiige tweelingen, kan dit betekenen dat er een genetische aanleg aan het werk is. Liggen de scores van beide typen tweelingen dicht bij elkaar, dan komt het gedrag misschien voort uit omgevingsfactoren zoals de opvoeding.”
Balspelletje op computer
In het onderzoek liet Van der Meulen 7- en 8-jarige kinderen tijdens een MRI-scan een balspelletje op de computer spelen, samen met drie andere spelers die door de computer worden aangestuurd. Als enkele computergestuurde spelers alleen naar elkaar overgooien, rapporteren de deelnemers na afloop dat ze zich buitengesloten voelen, ook al weten ze dat het geen echte speelkameraadjes zijn. Daarnaast kiezen sommige kinderen er zelf voor om de bal over te spelen naar een andere speler die weinig wordt aangespeeld, een vorm van pro-sociaal gedrag. Tijdens sociale uitsluiting en pro-sociaal gedrag wordt een netwerk van hersengebieden actief voor het verwerken van emoties en het perspectief innemen van een ander.
Omgevingsinvloeden
Anders dan misschien verwacht, lijken eeneiige tweelingen helemaal niet zo op elkaar in pro-sociaal gedrag in het balspel. De genen noch de omgevingsfactoren spelen een grote rol. Dit geldt juist wel voor de unieke omgeving waarin het ene kind ervaringen opdoet en het andere niet. In het echte leven kan dat bijvoorbeeld een sportclub zijn. Uit beoordelingen van pro-sociaal gedrag door de ouders komt echter naar voren dat ééneiige tweelingen meer op elkaar lijken dan de twee-eiige. Hier lijken dus genetische invloeden een rol te spelen, maar is de invloed van de unieke omgeving nog steeds belangrijk.
“Het past bij de theorie dat pro-sociaal gedrag heel erg wordt bepaald door de situatie waarin je je bevindt”, legt Van der Meulen uit. “Want pro-sociaal gedrag is afhankelijk van de context, bijvoorbeeld of er anderen meekijken en of je vrienden hetzelfde doen als jij.Kom je erachter waarom of wanneer sommige kinderen meer ontvankelijk zijn voor de omgeving, dan kun je een training aanbieden. De mogelijke implicatie van mijn onderzoek is dat je die unieke omgevingsinvloeden gebruikt om pro-sociaal gedrag te versterken.”
Waarom floreren sommige kinderen en andere niet?
Van der Meulen kon als promovendus meteen van start in het grote raamwerk van de NWO Zwaartekrachtsubsidie 2012. Daarin is haar begeleider Eveline Crone een van de vier work package leaders in het onderzoek naar sociale competentie en gedragsregulatie. Lees meer over het Consortium on Individual development
Bron: universiteitleiden.nl/
