Om een bewuste vaccinatiekeuze te maken, is meer nodig dan de beschikbaarheid van voldoende informatie. Een keuzehulp, met persoonlijke en professionele waardes als uitgangspunt, kan ouders en zorgverleners helpen bij het nemen van een beslissing.

Olga Visser van het Radboudumc, die op 7 november promoveerde in Nijmegen, vroeg zorgverleners en ouders van jonge kinderen waarom zij een vaccinatie tegen kinkhoest wel of niet accepteren als deze wordt aangeboden om baby’s te beschermen. Vissers onderzoek naar acceptatie van vaccinatie kan ook worden toepast op andere vaccinatievraagstukken.

Baby’s tot een half jaar zijn nog te jong om door hun eigen vaccinaties beschermd te zijn tegen kinkhoest. Als volwassenen in hun omgeving gevaccineerd zijn, hebben deze kinderen minder kans om de ziekte te krijgen. Een groot percentage van zorgverleners en ouders staat positief tegenover een vaccinatie om jonge baby’s te beschermen, blijkt uit het promotie-onderzoek van Olga Visser. Bij jonge ouders zou 78 procent deze vaccinatie accepteren als die werd aangeboden. Bij kraamverzorgenden, verloskundigen en kinderverpleegkundigen lag dit percentage tussen de 45 en 63 procent, afhankelijk van de beroepsgroep. Olga Visser: “Het is belangrijk dat gezondheidsprofessionals en ouders voorkomen dat ze kinkhoest overdragen naar jonge baby’s. Daarom moeten we hen helpen een vaccinatiekeuze te maken die past bij hun persoonlijke en professionele waarden.”

Wegen informatie lastig

Visser , die ook als GGD-arts infectieziekten werkzaam is in de regio Utrecht, toonde aan dat goede informatie voor zorgverleners en ouders niet voldoende is om een bewuste keuze te maken over een kinkhoestvaccinatie. Veel van hen vonden het moeilijk om de beschikbare informatie op waarde te schatten en konden deze niet goed gebruiken om een keuze te maken. “Er is al veel aandacht voor het feit dat niet alle informatie waar is. Maar omdat foutieve informatie vaak herhaald wordt, vinden mensen het lastig om alle informatie te wegen,” zegt Visser. Zorgverleners en ouders vonden het behulpzaam om bij het maken van hun keuze in gesprek te gaan met mensen in een vergelijkbare situatie.

Ervaring en vertrouwen zijn eveneens belangrijke thema’s in het keuzeproces. Visser: “Eerdere ervaringen met vaccinatie of de betreffende ziekte kleurt het beeld dat mensen hebben van de vaccinatie. Mensen die eerder in aanraking kwamen met een verplicht vaccinatieprogramma waar ze niet helemaal achter stonden, vertellen dat ze zich aangetast voelen in hun autonomie. Dit leidt bij een volgend vaccinatie-aanbod tot extra verzet.” Het vertrouwen dat mensen hebben in de overheid, de wetenschap en de farmaceutische industrie heeft ook invloed op de acceptatie van vaccinaties.

Keuzehulp

Om ouders en zorgverleners te helpen bij het nemen van een beslissing over vaccinatie, ontwikkelde Visser een keuzehulp. Daarin worden persoonlijke en professionele waardes als uitgangspunt genomen. Door deze waardes, zoals verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid, vrijheid of veiligheid, toe te kennen aan vaccinatie en deze te vergelijken met de eigen waardes kunnen volwassenen beter tot een overwogen beslissing komen. De toepassing van deze keuzehulp in de praktijk moet verder onderzocht worden, net als het effect dat deze heeft op  onzekerheid in besluitvorming, bewuste keuzes en vaccinatieacceptatie.

Maatschappelijke impact

In 2017 bracht de Gezondheidsraad een advies uit om zorgverleners die in direct contact komen met jonge kinderen een vaccin tegen kinkhoest aan te bieden. De minister van Sociale Zaken nam dit advies over en raadde werkgevers aan om hun werknemers dit vaccin aan te bieden. “Voordat mijn keuzehulp kan worden aangeboden om zorgverleners te helpen met hun keuze met betrekking tot vaccinatie, zullen werkgevers ervan overtuigd moeten worden dat ze deze vaccinatie moeten aanbieden aan hun werknemers,” zegt Visser.

Bewustere keuzes

Visser onderzocht ook de voor- en nadelen van het vrijwillige vaccinatieprogramma zoals dat nu in Nederland bestaat. Hierin komen belangrijke argumenten naar voren om in Nederland vrijwillige vaccinatie de voorkeur te geven. Dit advies is onlangs aangeboden aan de Raad van State en sluit aan bij de discussie hoe in Nederland omgegaan moet worden met de wens om de vaccinatiegraad te verhogen. Zo wil staatssecretaris Blokhuis dat ouders die weigeren hun kind te vaccineren in gesprek gaan met de jeugdgezondheidszorg. Het onderzoek van Visser is dan ook niet beperkt tot vraagstukken rondom een kinkhoestvaccinatie voor volwassenen, maar kan breder getrokken worden. Visser: “Het ontwikkelde model is toepasbaar op alle vaccinatievraagstukken en kan zo leiden tot bewustere vaccinatiekeuzes.”

Bron: radboudumc.nl

Vakblad Vroeg is er voor professionals die werken in de geboortezorg en met kinderen tot zeven jaar en hun ouders. Een abonnement kost slechts €28,- per jaar.

Ontdek ons VROEG-magazine

Vakblad Vroeg is er voor professionals die werken in de geboortezorg en met kinderen tot zeven jaar en hun ouders. Sleutelwoorden zijn preventie, vroegtijdige onderkenning en vroeghulp. Ons kwartaalmagazine biedt achtergrond en verdieping. Een abonnement kost slechts € 28,- per jaar.

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen op het gebied van de geboortezorg en de zorg rond het jonge kind en zijn ouders? Schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief. Deze verschijnt iedere dinsdagochtend.

"*" geeft vereiste velden aan