“Er is veel te weinig aandacht voor het preventief bijsturen van ongewenst gedrag op jonge leeftijd”, vindt prof. dr. Bram Orobio de Castro. “Bovendien is dit vooral kindgericht, terwijl de hulpverlening bij jonge kinderen juist via de ouders moet verlopen. Preventie is ten onrechte een ondergeschoven kindje.”

Er is alertheid geboden om in de vroege ontwikkeling gedrag bij te sturen als het de verkeerde kant op dreigt te gaan, vindt Bram Orobio de Castro, hoogleraar ontwikkelingspsychologie Universiteit Utrecht. “Kinderen die snel driftig worden begrijpen bijvoorbeeld vaak niet goed wat er binnen hun omgeving gebeurt. Als zij dit gedrag vertonen bij het verliezen van spelletjes, gaan andere kinderen dit niet alleen vervelend vinden, maar zich ook daarnaar gedragen. Dit soort vroege trajecten kunnen enorm uit de hand lopen, zeker als ouders het gedrag van hun kind proberen te dimmen. Dat werkt namelijk averechts. Zij moeten juist met zo’n kind gaan oefenen met spelletjes verliezen en op de beurt wachten. Kinderen die dat niet mee krijgen, missen een soort sociale bagage en krijgen daardoor later vaak gedoe.”

Verkeerde insteek

In een uitgebreid interview in de zomereditie van Vakblad Vroeg benadrukt Orobio de Castro  dat tijdig bijsturen heel effectief kan zijn, ook zonder zware trajecten in te zetten. “Jonge kinderen zijn immers bijzonder gevoelig voor hoe ze de wereld om zich heen moeten begrijpen. Als leerkracht, professional of ouder kun je hen de taal meegeven om hen daarin op weg te helpen.”

Het met relatief eenvoudige middelen bijsturen van gedrag is het effectiefst op jonge leeftijd, zo tussen de vijf en de tien jaar. Beleidsmatig gaat de aandacht echter voornamelijk uit naar het corrigeren van gedrag op puberleeftijd of nog ouder. Een totaal verkeerde insteek, vindt Orobio de Castro . Als het dan mis gaat, pompen we ontzettend veel geld in instellingen voor jeugdzorg. Die moeten er natuurlijk ook zijn, maar eigenlijk komt die hulp tien tot vijftien jaar te laat. Te meer daar als het eenmaal mis is gegaan – de school is mislukt, de band met de ouders is helemaal beschadigd of de kinderen zijn naast agressief ook hartstikke depressief of verslaafd – het zo ontzettend moeilijk is om daar nog iets aan te doen. Ze hebben dan bovendien al zoveel leed geleden, dat het ook daarom echt zonde is dat de preventieve kant op jonge leeftijd niet veel serieuzer is opgepakt.”

Prof. dr. Bram Orobio de Castro: “De winst voor de samenleving van vroeg ingrijpen ligt vooral op lange termijn”

Dilemma

Tegelijkertijd is het volgens de hoogleraar begrijpelijk dat preventie niet de aandacht krijgt die het verdient. “De besparingen zie je pas terug in minder uitkeringen, minder criminaliteit en minder geestelijke gezondheidszorg. De winst voor de samenleving van vroeg ingrijpen ligt dus vooral op lange termijn. Dit betekent dat tegen de tijd dat investeringen in jonge kinderen zich terugbetalen, de verantwoordelijke bestuurders meestal al lang van het politieke toneel zijn verdwenen. Dat is een geweldig dilemma.”

Volgens de hoogleraar is grootschalig onderzoek nodig om de ogen van alle betrokkenen te openen. “Ik zou het de moeite waard vinden om te kijken hoe groot de klap is die je kunt maken door serieus op vroegsignalering en preventie in te zetten. Denk aan het opzetten van een onderzoek in een aantal achterstandswijken, waarbij gedurende meerdere jaren fors wordt ingezet op goed onderwijs en het omgaan met zaken als pesten, bureaucratie, schuldsanering en huisvesting. Natuurlijk realiseer ik me dat daar ontzettend veel tijd en geld mee is gemoeid, maar het zou ontzettend interessant zijn.”

Zomereditie Vakblad Vroeg

In de zomereditie van kwartaalmagazine Vakblad Vroeg komt hoogleraar Bram Orobio de Castro uitgebreider aan het woord. Ook bevat dit nummer artikelen over het voorkomen van stress tijdens de zwangerschap, het belang van hulp aan moeders met autisme, de introductie van leren van een baby in de klas in ons land en de manier waarop de kinderopvang in Nijmegen zorgprofessionals direct en preventief weet in te zetten. Thema is dit keer ‘Vaders’ en een handvol artikelen belicht de diverse aspecten van het vaderschap in relatie tot de ontwikkeling van kinderen. In de rubriek  ‘Ouders aan het woord’ een interview met de moeder van de vrijwel blinde Mees. “Zijn beperking zien wij als verrijking”, laat zij weten.

Bestellen
Een los exemplaar van Vakblad Vroeg kost € 10,00 (incl. porto) en is te bestellen via vroeg@dgcommunicatie.nl. De prijs voor een abonnement (vier edities p.j.) is € 25,00 (Ned.) of € 30,00 (België), zie het aanmeldformulier op onze website.

Vakblad Vroeg is er voor professionals die werken in de geboortezorg en met kinderen tot zeven jaar en hun ouders. Een abonnement kost slechts €28,- per jaar.

Ontdek ons VROEG-magazine

Vakblad Vroeg is er voor professionals die werken in de geboortezorg en met kinderen tot zeven jaar en hun ouders. Sleutelwoorden zijn preventie, vroegtijdige onderkenning en vroeghulp. Ons kwartaalmagazine biedt achtergrond en verdieping. Een abonnement kost slechts € 28,- per jaar.

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen op het gebied van de geboortezorg en de zorg rond het jonge kind en zijn ouders? Schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief. Deze verschijnt iedere dinsdagochtend.

"*" geeft vereiste velden aan