Recensie ‘Een kind dat zich veilig voelt’ door Judith van der Giessen
Hoe is gehechtheid, emotionele veerkracht en nieuwsgierigheid te bevorderen met behulp van de Cirkel van Veiligheid? Die vraag vormt de rode draad van ‘Een kind dat zich veilig voelt’, een nuttig boek voor hulpverleners die zich willen verdiepen in het theoretische kader en de praktische uitwerking van de Cirkel. Al vereist het wel een zekere voorkennis.
De meeste hulpverleners die werken met (jonge) kinderen en hun ouders, kennen waarschijnlijk de Cirkel van Veiligheid; in diverse boeken en methodieken die ingaan op de hechtingsrelatie tussen ouders en hun kinderen komen vaak de naar het Nederlands vertaalde afbeeldingen voor. Een theoretische onderbouwing voor dit model was eerder al beschreven in een ander boek uit 2016 ‘De Cirkel van Veiligheid – Interventie’, waarin uitgebreid het ontstaan van het model ter sprake kwam. Dit boek, uitgebracht in 2017 en samengesteld door Bert Powell en Christine M. Benton, start met een herhaling van de theorie, om vervolgens meer aandacht te besteden aan de praktische uitwerking hiervan.
Achter het gedrag kijken
Het boek begint met het uitleggen van wat gehechtheid is. Hoewel deze term al in veel boeken en artikelen wordt gebruikt, weten de auteurs het begrip levendig te bespreken. Tevens wordt de relatie gelegd met de laatste ontwikkelingen binnen onderzoek, zoals hoe een goede gehechtheid hand in hand gaat met een betere mentale en fysieke gezondheid. De auteurs vertellen op praktische wijze waarom het zo belangrijk is om achter het gedrag van kinderen te kijken en hoe dat inwerkt op het vergroten van vertrouwen en zelfstandigheid bij het kind. Hierna wordt de methode van de Cirkel van Veiligheid op een wat populaire manier aangekondigd die bij mij de aandacht wat deed verslappen; het woord wordt nu aan de hulpzoekende ouder gericht en kauwt net iets te lang uit waarom de methode goed is. Het deed mij als lezer doorbladeren naar het daadwerkelijke begin van de uitleg.
Behoeftes ontdekken
Hierna volgt uitleg over de Cirkel van Veiligheid en direct wordt duidelijk waarom in de voorgaande hoofdstukken zoveel aandacht wordt besteed aan gehechtheid: de grote taak die er voor ouders ligt, is om vanuit de principes rondom gehechtheid de behoeftes achter gedrag te ontdekken. Gaat het om exploratie door het kind of om het zoeken van troost/steun bij oplopende spanning? Oftewel op welk deel van de Cirkel bevindt het kind zich? Na de inschatting volgen in het boek vervolgens praktische tips: wanneer het kind en de ouder elkaar kwijtraken op het gebied van vertrouwen – de onderkant van de Cirkel- (het kind gaat bijvoorbeeld teveel zijn eigen gang en zoekt onvoldoende steun bij ouders bij spannende dingen) of wanneer ouder en kind vastlopen op het gebied van veiligheid – de bovenkant van de Cirkel- (het kind blijft bijvoorbeeld te dicht bij ouders in de buurt, is te afhankelijk) bieden de auteurs concrete en praktische aanwijzingen hoe je daar als ouder mee om kunt gaan.
Het boek is doorspekt met voorbeelden van ouders en kinderen, waardoor de theorie en de toepassingen meer kleur krijgen. Daarnaast richt het de aandacht naar de ouder zelf, met de uitnodiging te ontdekken waarom bestaand gedrag in stand wordt gehouden en wat daarachter kan schuilen (zogenaamde Haaienmuziek), met aanwijzingen om daar zelf aan te werken.
Taai maar nuttig
‘Een kind dat zich veilig voelt’ is vooral bedoeld voor hulpverleners die zich meer willen verdiepen in de theorie en toepasbaarheid van het model. Hoewel het boek zich richt tot ouders, is er wel enige bekendheid met theoretische begrippen vanuit de hechtingstheorie vereist om het gemakkelijk te kunnen lezen. En dan nog is het boek soms wat taai of vraagt het om herlezen van bepaalde stukken om helemaal te snappen wat de schrijvers bedoelen. De voorbeelden van de verschillende ouders en kinderen helpen zeker om het geheel beter te begrijpen; de weinige illustraties of blokken met samenvattingen of highlights daarin ook. Overigens kan men nog verder doorlezen op de site van de schrijvers, waar specifieke trainingen rondom het model worden aangeboden en die interessant klinken. Het aanwezige Amerikaanse sausje in het boek en op de site is niet erg storend voor het kunnen toepassen op de eigen doelgroep.
Voor hulpverleners die al wat ervaring hebben in het observeren en bespreken van de relatie tussen ouders en kinderen, is de Cirkel van Veiligheid een prachtige aanvulling en kan het boek zeker goed worden gebruikt om de verschillende onderdelen van de Cirkel nog beter te leren kennen en mee te werken.
Een kind dat zich veilig voelt >>
Judith van der Giessen werkt als psychotherapeut, registerpsycholoog NIP K&J en IMH-Specialist i.o. in twee kleine vrijgevestigde praktijken (in Papendrecht en Hendrik-Ido-Ambacht), waar ze zich richt op het onderkennen en behandelen van diverse problemen bij kinderen tot 6 jaar.
