Een slecht etende baby of peuter kan het gezinsleven ernstig ontwrichten. Ouders die met dit probleem bij een professional aankloppen, zitten er vaak bovenop: er moet en zal gegeten worden. “Als hulpverlener oog hebben voor die spanning is enorm belangrijk om uit het dal te geraken”, zegt klinisch psycholoog en psychotherapeut Marilene de Zeeuw. “Help ouders het eten wat losser te laten, want er voortdurend bovenop zitten werkt juist averechts. Ik kom ware loopgravenoorlogen tegen aan tafel.”
Ouders raken vaak overbezorgd als hun jonge kind slecht eet. “Daar ligt elementaire angst aan ten grondslag”, aldus Marilene de Zeeuw. “Die grijpt terug op de onderliggende vrees dat je kind niet in leven zal blijven als het niet genoeg eet.” Dat gevoel kan volgens haar alles overweldigend zijn en ouders zijn dan al snel in paniek als er niet gegeten wordt. “Dat geldt nog sterker voor ouders met een rugzak. Bijvoorbeeld een eigen vader of een moeder die net is overleden, een problematische zwangerschap, een zorgelijke vroeggeboorte of een lang traject achter de rug om invulling te geven aan de kinderwens. Gevolg is dat ouders er te veel bovenop gaan zitten, waardoor er voortdurend spanning heerst aan de eettafel. En als je gespannen bent, gaat in veel gevallen je keel dicht zitten, vergaat de eetlust en kun je je zelfs een beetje misselijk voelen. En zo komt er van eten niks en is de vicieuze cirkel geboren.”
Spanning wegnemen
Die angst is begrijpelijk, dat je kind in leven blijft is een primaire verantwoordelijkheid in het ouderschap, maar naar deze angst handelen, helpt de situatie niet. “Het is heel normaal dat een peuter het avondeten regelmatig overslaat. De gemiddelde peuter eet niet graag groente, maar eet liever hoogcalorisch voedsel: vlees, vis, patat en nog meer voedsel met een ‘p’. Dat past efficiënt in een kleine maag. Groenten zijn dat niet. De bereidheid om meer groenten en fruit te eten komt pas later, rond het zesde of zevende jaar, met de komst van het vaste gebit. Feitelijk rekent de biologie nog op een klein beetje extra voedingsstoffen via moedermelk in de tijd van het melkgebit. Alleen al die kennis overbrengen aan ouders kan veel spanning wegnemen.”
Laat ze knoeien
De hang naar schoon en netjes is volgens De Zeeuw eveneens een aandachtspunt. “Eigenlijk voeren ouders jonge kinderen te veel. Daarmee begint het dwingen eigenlijk al. Het is veel beter om baby’s en peuters lekker te laten knoeien met eten. Vanaf zes maanden kan dat al veilig met zachtgekookte groenten, bijvoorbeeld broccoli of courgette. Als een kind zelf mag bepalen wat het in de mond stopt, kan het daar enorm van genieten.”
‘Niet dwingen is van groot belang om eetproblemen bij baby’s en peuters niet te verergeren’
Bij een eetprobleem helpt het om dat proces weer terug te geven. “Laat het kind zelf eten pakken, ruiken, proeven en (ver)slikken of uitspugen. Voor allerlei ontwikkelingsaspecten heel zinnig: je oefent je zintuigen en je motoriek. Je verslikreflex dooft uit. Voor ouders is het een hele stap om schoon en netjes eten los te laten. Zij zijn bang dat het eten door de hele kamer gaat, dat er smurrie op de grond ligt, dat het in de haren gaat en ja, dat gebeurt af en toe. Maar verrassend vaak valt de rommel die het geeft wel mee, zeker als je een zeiltje op de vloer legt of een extra grote slab om doet.”
Rol van het verleden
Kortom, veel van de problematiek verdwijnt wanneer kinderen zelf meer mogen bepalen en op onderzoek uit mogen. Meer therapeutisch, maar eveneens een aanrader, is ouders helpen ontdekken welke pijnpunten er bij hen zitten die hun kind moet oplossen door zijn of haar bordje leeg te eten. “Vaak is een dwingende eetregel te verklaren door te onderzoeken welke waarden rond eten een rol speelden in het verleden van de ouders”, aldus De Zeeuw.
