De eerste duizend dagen van iemands leven zijn cruciaal. “Dit is een periode van ongekende groei”,aldus bijzonder hoogleraar kindergeneeskunde prof.dr. Eline van der Beek bij het Universitair Medisch Centrum Groningen. Zij onderzoekt de komende jaren hoe je de ontwikkeling in die periode met behulp van voeding positief kunt beïnvloeden. Op 31 januari hield ze haar oratie.
De groei en ontwikkeling van een kind tijdens de eerste duizend dagen – van het moment van conceptie tot de leeftijd van 2 jaar – vormen de basis van gezondheid in het verdere leven. Tijdens deze periode ontwikkelen alle organen in het lichaam zich en wordt de werking van fysiologische systemen zoals het energiemetabolisme bepaald. Deze pre- en postnatale ontwikkeling van het kind hangt nauw samen met de gezondheids- en voedingsstatus van de moeder voor en tijdens de zwangerschap. Naar schatting wordt 80 procent van iemands gezondheid bepaald door omgevingsfactoren. “Een belangrijke externe factor hierin is de voeding die je de eerste duizend dagen binnenkrijgt, eerst in de buik van je moeder, later in de vorm van je dagelijkse voeding”, aldus Eleine van der Beek. “De combinatie en hoeveelheid van voedingsstoffen hebben een grote invloed op hoe je lichaam zich ontwikkelt en later functioneert.”
Geïntegreerde aanpak
Prof.dr. Eline van der Beek richt zich in haar onderzoek op de rol van voeding in groei en ontwikkeling van het kind en op de invloed van voeding op het risico op latere ziektes zoals diabetes en obesitas. Cardiovasculaire ziekten, diabetes, kanker, obesitas en Alzheimer vormen de belangrijkste doodsoorzaken wereldwijd. Voeding die optimale groei en ontwikkeling tijdens de eerste duizend dagen ondersteunt, vermindert het risico op deze ziektes in het latere leven. ‘Preventie van deze chronische ziekten valt binnen het ‘Healthy Ageing’-onderzoek van het UMCG. Het is mijn droom om met deze bijzondere leerstoel “Nutritional Programming” bij te dragen aan een meer geïntegreerde aanpak tussen verschillende disciplines’, zegt Van der Beek.
Software van het lichaam
Voedingstoffen leveren niet alleen de energie en bouwstenen voor groei, maar vormen ook signalen die de orgaanontwikkeling en -functie kunnen (bij)sturen. Eigenlijk wordt de software van het lichaam geschreven door voeding. Te snelle of te langzame groei tijdens de foetale en/of postnatale periode kan bijvoorbeeld het risico op obesitas vergroten door aanleg van meer vetweefsel. Zwangerschapscomplicaties zoals zwangerschapsdiabetes, overgewicht van de moeder voorafgaand aan de zwangerschap en een ongezond voedingspatroon vormen risicofactoren voor te snelle groei van het kind. Ook te veel eiwit of te weinig vet in het dieet van jonge kinderen vergroot het risico. Daarnaast heeft de samenstelling en structuur van bijvoorbeeld vet in de voeding effect op de ontwikkeling van vetweefsel bij het kind.
Bewustwording
Via preklinisch en epidemiologisch onderzoek bestudeert Van der Beek de invloed van vroege voeding, en meer specifiek de rol van de kwaliteit van nutriënten, op latere gezondheid en risico’s op ziekte. Haar aanstelling is voor vijf jaar. Zij hoopt dan te hebben bereikt dat we ons er als maatschappij beter van bewust zijn hoe groot de invloed van de gezondheid van een aanstaande moeder en van de vroege ontwikkeling is op het levenslange ziekterisico van een kind.“In het verlengde daarvan zouden we heel anders naar de zorg voor zwangeren moeten gaan kijken. Ernstig overgewicht is bijvoorbeeld een grote risicofactor voor moeder én kind. Door daar eerder op in te grijpen, zouden we veel negatieve gezondheidseffecten op lange termijn kunnen voorkomen.”
Verder lezen
Op de website van het UMCG staat een uitgebeid interview met Vander Beek, waarin zij ingaat op voedingsaspecten gedurende de eerste duizend dagen. Lees verder >
